Strona główna | Linki | Katalog | Ogłoszenia | PTGEM | Subskrybcja | Ustaw startową | Do ulubionych | Poleć znajomym | Zaloguj się   
Aktualności
Informacje
Prawo
Trendy
Stowarzyszenia

Aktualny numer
Szukaj w serwisie

Kompensacja w zegarach wahadłowych
Franciszek Wiegand
Wynalezione w 1585 r. przez Galileo Galilei wahadło, a następnie zastosowanie go przez matematyka i astronoma Christana Huygensa w zegarach wahadłowych przyczyniło się do ogromnego postępu w mierzeniu czasu. Permanentnie prowadzane udoskonalenia czynią je najdoskonalszym, mechanicznym, cyklicznie pracującym przyrządem do pomiaru czasu.

Na dokładność zegarow wahadłowych największy wpływ mają:

1) temperatura,

2) ciśnienie atmosferyczne,

3) wilgotność,

4) wstrząsy.

Generalnie rzecz biorąc dokładność chodu zegara zależy od stałej długości wahadła, małego i jednakowego wychylenia (izochronizm) i stałej siły napędowej. Jak wiadomo metale przy wzroście temperatury wydłużają się podobnie jak zbudowane z metalu wahadło. To powoduje, ze zegar przy wzroście temperatury opóźnia się i odwrotnie przyśpiesza, gdy temperatura spada.

 Kompensacja wahań temperatury

W precyzyjnych zegarach kompensację wahań temperatury rozwiązano kilkoma sposobami, stosując trzy rodzaje wahadeł.

Wahadło rtęciowe

W dolnej części wahadła w ramce umieszczone jest jeden lub więcej pojemników cylindrycznych wypełnionych rtęcią. Przy zmianach temperatury rtęć się podnosi się lub obniża. Podobne zjawisko zaobserwować można w termometrach rtęciowych.

 Wahadło rusztowe

Podobnie jak w wahadle rtęciowym, wszystkie pręty umieszczone są w zamkniętej ramce. Pierwsze wahadła posiadały pręty stalowe i mosiężne. Przy wzroście temperatury pręty stalowe wydłużają się a pręty mosiężne w ramce podnoszą soczewkę w ten sposób utrzymując stałą długość wahadła.

 Wahadło inwarowe

Pod koniec 19 wieku uczony francuski Charles Edouard Guiaume odkrył stop o zawartości 64,3% stali i 35,7% niklu nazywamy inwarem. Inwar ma najmniejszą rozszerzalność temperaturową ze wszystkich metali (np. stal ma rozszerzalność dwanaście razy większą). Nawet jednak wahadło inwarowe musi mieć dodatkową kompensację. Soczewka wahadła spoczywa na rurce stalowej, a dolna cześć rurki oparta jest na śrubie regulacyjnej.

 

Kompensacja wahań ciśnienia atmosferycznego

Na pracę wahadła znaczący wpływ ma rosnące ciśnienie atmosferyczne, które powoduje wzrost gęstości powietrza, a to z kolei zwiększa opory, przez co wahadło mniej się wychyla i zegar wolniej chodzi. Tarcie wahadła w powietrzu możemy częściowo zmniejszyć poprzez nadanie mu kształtu w formie soczewki, która lepiej przecina powietrze. Jeszcze lepsze wyniki można uzyskać wypompowując powietrze z zegara, tak aby wahadło poruszało się prawie w próżni lub utrzymywać stałe ciśnienie otoczenia wahadła. Takie rozwiązanie posiadają zegary w laboratoriach czasu.

Różnice ciśnienia atmosferycznego w precyzyjnych zegarach w obudowie drewnianej, można także skompensować przez zmontowanie na pręcie wahadła przyrządu barometrycznego. Stos puszek aneroidowych pod wpływem ciśnienia atmosferycznego podnosi  odpowiedni ciężarek w gorę lub w dół. Wielkość wychylenia przy zmianie ciśnienia atmosferycznego można obserwować na skali umieszczonej pod wahadłem.

 


[ drukuj ]


Źródło wiadomości:
3(13)




Wydawca    Redakcja    Prenumerata    Reklama    Pomoc    Polityka prywatności    
Wszelkie prawa zastrzeżone.