Rzadkość występowania i zasobność złóż są parametrami niemierzalnymi, nieujmowanymi w ekspertyzach gemmologicznych, mają one jednak istotne znaczenie cenotwórcze. Wiadomo powszechnie, że częstość występowania na przykład kwarcu i berylu jest nieporównywalna, mniej natomiast znany jest fakt, że pomiędzy różnymi odmianami jednego rodzaju kamienia częstość pojawiania się określonych cech może być zróżnicowana. Dotyczy to jakości i wielkości kryształów, stopnia czystości, odcienia i intensywności barwy, efektów optycznych, gęstości i innych właściwości fizycznych. Przykładem może być szmaragd, który nieczęsto tworzy duże kryształy, odmiennie niż należący do tej samej grupy beryli - akwamaryn; także czerwony korund (rubin) występuje dużo rzadziej niż inne jego barwne odmiany. Podobnie jest z zasobnością złóż. Jeżeli na przykład złoża są mało zasobne albo zostały wyczerpane, kamienie osiągają na rynkach jubilerskich znacznie wyższe ceny.

Kamienie jubilerskie powinny charakteryzować się dużą odpornością na czynniki zewnętrzne, dlatego też bardziej cenione są kamienie odporne na czynniki mechaniczne (ścieranie, ściskanie, udarność), chemiczne (kwasy, zasady, środki polerownicze i czyszczące) i termiczne (wysoki gradient temperaturowy powstający w czasie oprawiania kamieni, naprawy lub czyszczenia biżuterii oraz jej ekspozycji na wystawie).

Popyt na kamienie szlachetne warunkowany jest modą, tradycją, wierzeniami, przyzwyczajeniami oraz przypisywaniem specjalnych właściwości określonym rodzajom i barwie kamieni. Okoliczności te przy małej podaży mogą stanowić istotny czynnik cenotwórczy. Cenność kamienia charakteryzowana jest zwykle jego wysoką wartością zawartą w małej objętości. Tak charakteryzowany kamień staje się wówczas lokatą kapitału, podobnie jak metale szlachetne i inne cenne precjoza.

Jak zatem w świetle tych wszystkich uwarunkowań, zarówno jakościowych, jak i pozajakościowych, powinny kształtować się ceny kamieni szlachetnych? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, jednak wieloletnie obserwacje notowań cen na giełdach światowych pozwalają na dość precyzyjne ustalenie obecnych preferencji. Przykładem może być raport Japan Jewellery Association. Opracowanie to ma duże walory praktyczne, ponieważ wyróżnia z całej masy kamieni okazy kolekcjonerskie (ok. 2% podaży), jubilerskie (ok. 8% podaży) i tzw. galanteryjno-ozdobne (ok. 90% podaży) (podaż podana dla kamieni o masie 3 kr).

W przypadku powyższych kamieni relacje cenowe odniesione zostały w raporcie do ceny diamentu jubilerskiego o okrągłym szlifie brylantowym (brylantu) i masie l kr, czystości VS, barwie H (wg GIA) oraz bardzo dobrych proporcjach i wykończeniu szlifu. Są to więc wartości względne pozwalające w każdym przypadku określać wartość kamieni szlachetnych barwnych w stosunku do zmieniających się cen diamentów. Przedstawione w tabelach krotności cen uwzględniają najcenniejsze kamienie szlachetne, o różnych formach szlifu i masie od 0,5 do l0 kr.
Podane w tabelach skróty oznaczają kolejno:
(N) - kamienie naturalne;
(P) - kamienie poprawiane (wygrzewane, naświetlane);
(I) - kamienie impregnowane, nasączane (wypełnione ubytki i pęknięcia).
Inne skróty to:
JK - jakość kolekcjonerska;
JJ - jakość jubilerska;
JG - jakość galanteryjno-ozdobna.

Autorzy wyrażają nadzieję, że zaprezentowane relacje cenowe pozwolą polskim gemmologom i jubilerom lepiej zorientować się w aktualnych trendach światowych i znacznie poprawniej określać wartość barwnych kamieni szlachetnych.

DIAMENT